روز‌های مقدس دفاع در قلم نویسندگان | کدام کتاب‌ها در آخرین دوره جایزه کتاب سال دفاع مقدس برگزیده شده‌اند؟

محبی | شهرآرانیوز؛  ویژگی مشترک تمامی این کتاب‌ها این است که در بیست ودومین دوره جایزه کتاب سال دفاع مقدس در بخش‌های مختلف برگزیده شده‌اند. این مجموعه شامل خاطرات، رمان، شعر و پژوهش‌های مستند است که هم گوشه‌ای از جبهه‌ها و جنگ را نشان می‌دهد و هم زندگی پشت صحنه رزمندگان و زنان و مردان مدافع وطن را به تصویر می‌کشد. معرفی این آثار، فرصتی است برای آشنایی با عمق ایثارگری و خلاقیت ادبی و پژوهشی در ادبیات پایداری.

گروه خاطرات: «پرواز‌های بی بازگشت»

نبرد با غول‌های پولادین جزیره

کتاب خاطرات سید محسن خوشدل، با گردآوری و تدوین مصطفی رحیمی، روایتگر زندگی یکی از رزمندگان برجسته واحد ضد زره سپاه محمد رسول ا... است. خوشدل از هفده سالگی کار تخصصی با موشک ضدزره «مایولتکا» را آغاز کرد و در مهر ۱۳۶۱ موفق شد نخستین تانک را منهدم کند. او در عملیات‌های متعدد، از «فتح المبین» و «والفجر مقدماتی» تا «خیبر»، «بدر» و «والفجر ۸» نقش کلیدی ایفا کرد و هفت بار مجروح شد که شدیدترین آن در خرداد ۶۷ بود و برای درمان به خارج از کشور اعزام شد.

کتاب در پنج فصل تدوین شده و هر فصل به بازتاب جزئیات عملیات ها، حضور او در جبهه‌ها و تجربه‌های شخصی اش می‌پردازد؛ از ورود به جبهه و عملیات‌های اولیه تا ازدواج و آخرین مأموریت ها. همراه با روایت ها، عکس ها، اسناد و مدارک مستند جنگ نیز ضمیمه شده است که ارزش پژوهشی و تاریخی اثر را دوچندان می‌کند.

گروه مستند: «راه خون»

یادداشت‌های روزانه قائم مقام لشکر ۲۷ محمد رسول ا...

احمد دهقان، در کتاب «راه خون»، یادداشت‌های روزانه سرلشکر پاسدار شهید غلام رضا صالحی، قائم مقام لشکر ۲۷ محمد رسول ا...، را گردآوری کرده است. او در بالاترین سطوح جنگ، در غرب، جنوب و شمال غرب کشور حضور داشت و اندیشه‌ها و تصمیماتش تأثیرگذاری فراوانی در جبهه داشت، اما به دلیل گمنامی، کمتر شناخته شده بود. او در عملیات مشهور «تنگه ابوغریب» پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸، در یک یورش شبانه به دشمن، به شهادت رسید.

کتاب شامل ۹ فصل است که خاطرات و یادداشت‌های روزانه او را در طول جنگ و تصمیم گیری‌های مهم به تصویر می‌کشد و علاوه بر آن، پیشگفتار، مقدمه، اسناد، عکس‌ها و نمایه نیز دارد. این اثر تصویری زنده و دست اول از زندگی، تفکر و دلاوری‌های یک فرمانده گمنام، اما تأثیرگذار در دفاع مقدس ارائه می‌دهد و به مخاطب تجربه نزدیک به جبهه و عملیات‌های حساس جنگ را منتقل می‌کند.

گروه داستان و رمان: «پس از دیوار»

داستان آزاده‌ها

کتاب «پس از دیوار» نوشته سید محمد فاطمی، داستان زندگی عباس برهانی، آزاده دوران دفاع مقدس، را در قالبی داستانی و تأثیرگذار روایت می‌کند. اثر با تمرکز بر تجربه‌های اسارت، مقاومت در برابر سختی‌ها و بازگشت به زندگی پس از آزادی، سفری به عمق انسانیت، ایمان و ایثار ارائه می‌دهد. نویسنده با قلمی روان، از کودکی عباس تا روز‌های دشوار اردوگاه‌های دشمن و تلاش‌های او برای بازسازی زندگی پس از اسارت، تصویر زنده‌ای از روحیه آزادگی و اراده او ترسیم می‌کند.

«پس از دیوار» فراتر از یک زندگی نامه جنگی است و داستانی از امید، پایداری و قدرت انسان در مواجهه با سخت‌ترین شرایط را به مخاطب عرضه می‌کند. این کتاب با نگاه انسانی و احساسی، تجربه آزادگی را به الگویی الهام بخش برای نسل امروز تبدیل کرده و یادآور اهمیت ایمان و مقاومت حتی در تاریک‌ترین لحظات زندگی است.

گروه تاریخ شفاهی دفاع مقدس: «روایت عبدا... حاجی صادقی»

خاطرات نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران

کتاب «خاطرات شفاهی دفاع مقدس؛ روایت حجت الاسلام و المسلمین عبدا... حاجی صادقی»، گردآوری شده توسط علیرضا موحد علوی و منتشرشده توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، روایتگر خاطرات نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران در دوران دفاع مقدس است. حاجی صادقی از نخستین روز‌های جنگ در کنار شهید محمد جهان آرا در جبهه کوت شیخ خرمشهر حضور داشت و با شهید عبدا... میثمی همکاری و تا پایان جنگ ایستادگی کرد.

این خاطرات طی بیست جلسه گفت‌و‌گو بین دی ۱۳۹۷ تا آبان ۱۳۹۹ ثبت و در نهایت در چهارده گفت‌و‌گو و پنج سرفصل تدوین شد. کتاب به بررسی خاستگاه خانوادگی، دوران طلبگی، اعزام به جبهه، پذیرش مسئولیت نمایندگی ولی فقیه در قرارگاه قدس و سپاه در غرب کشور، مقطع پایان جنگ و پذیرش قطعنامه ۵۹۸، و نیز فعالیت‌ها و ویژگی‌های مکتب حاج قاسم می‌پردازد. این اثر، تصویری جامع و دست اول از حضور روحانیت و نقش آنان در دفاع مقدس ارائه می‌دهد و اهمیت فرهنگی و تاریخی فراوانی دارد.

گروه مستند: «ماه تمام»

اثری جامع درباره شهید محمدابراهیم همت

کتاب «ماه تمام» اثری جامع و مستند است که زندگی و دوران فرماندهی شهید محمدابراهیم همت بر لشکر ۲۷ محمد رسول ا... را به تصویر می‌کشد. نویسنده با بهره گیری از منابع آرشیوی گسترده شامل صد‌ها ساعت کاست دیداری و شنیداری، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های شهید همت، وقایع نگاری لحظه به لحظه راویان لشکر و متن کامل جلسات توجیهی ایشان، تصویری دقیق از فرماندهی او ارائه کرده است.

علاوه بر این، مصاحبه با اقوام، دوستان نزدیک و هم رزمان شهید، یادداشت‌های روزانه و مدارک تحصیلی، ابعاد انسانی، شخصیتی و حرفه‌ای او را تکمیل می‌کند. این کتاب با تکیه بر منابع دست اول، روایت دقیق و چندجانبه‌ای از رشادت ها، نگاه تربیتی و اخلاقی شهید همت ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد چگونه او با شجاعت، ایمان و تخصص، هم فرماندهی موفق و هم الگویی انسانی برای نسل‌های بعد شد.

در ادامه حتما بخوانید رونمایی از کتاب «بچه‌های نامنظم منظم» در موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

گروه داستان و رمان: «رخت شو»

روایت زنان و مادران در پشت خاکریز‌ها

کتاب «رخت شو»، نوشته محمد حنیف و منتشرشده توسط انتشارات خط مقدم، رمانی است که تصویر نادیده‌ای از حضور زنان و مادران در دوران جنگ ایران و عراق ارائه می‌دهد. این اثر با محوریت زندگی حبیبه و پسرانش، عدنان و عباس، از دل کاظمین به قلب جبهه‌های جنگ ایران روایت می‌شود و جهانی متفاوت و پرتنش را پیش روی مخاطب می‌گشاید.

نویسنده با نگاه انسانی و واقع گرایانه، دشواری ها، مسئولیت‌ها و ایثار زنان در پشت جبهه و در کنار خانواده هایشان را بازگو می‌کند؛ زنانی که همواره نقش پشتیبان، مراقب و حتی فعال در شرایط جنگی ایفا کرده‌اند، اما کمتر در ادبیات دفاع مقدس دیده شده‌اند.

«رخت شو» با پرداخت به این جنبه کمتر دیده شده، ضمن روایت داستانی جذاب، به بازخوانی تاریخ پایداری و فداکاری زنان در جنگ می‌پردازد.

گروه شعر و نثر ادبی: «صخره و خاکستر»

فرازو فرود‌های جنگ در نگاه شاعران

کتاب «صخره و خاکستر» اثر عباس باقری، شاعر و منتقد ادبی، در سال ۱۴۰۲ توسط مؤسسه فرهنگی هنری شاعران پارسی زبان منتشر شد. این اثر در گروه شعر و نثر ادبی در بیست ودومین دوره جایزه کتاب سال دفاع مقدس برگزیده شد. مجموعه شعر «صخره و خاکستر» با محوریت دفاع مقدس، به شعر جنگ و ادبیات پایداری می‌پردازد. این اثر با بهره گیری از زبان معاصر و تصاویر شعری ملموس، تلاش دارد تا تجربه‌های انسانی و عاطفی جنگ را به تصویر کشد.

فضای کتاب سرشار از تضاد‌های عاطفی است: از صبر و پایداری رزمندگان («صخره») تا ویرانی و سختی‌های میدان جنگ («خاکستر»)، و به همین دلیل مخاطب را هم با شور، هم با اندوه و هم با امید همراه می‌کند. محمدکاظم کاظمی، ویراستار این کتاب است و این اثر در ۱۶۰ صفحه منتشر شده است.

گروه تاریخ شفاهی دفاع مقدس: «روایت حسین علایی»

زندگی و خاطرات فرمانده قرارگاه نوح (ع)

کتاب «تاریخ شفاهی دفاع مقدس: روایت حسین علایی فرمانده قرارگاه نوح (ع)»، به کوشش مهدی حاجی خداوردی خان و حسین احمدی و منتشرشده توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، زندگی و خاطرات سردار حسین علایی را در یک روایت دست اول ارائه می‌دهد. علایی، دانشجوی مهندسی دانشگاه تبریز بود و فعالیت‌های سیاسی اش به دستگیری منجر شد.

او در این دانشگاه با سرداران شهید مهدی باکری و سید یحیی رحیم صفوی ارتباط داشت. پس از پیروزی انقلاب، او فرمانده سپاه تبریز شد و دو سال در کردستان و آذربایجان با گروهک‌های ضد انقلاب مقابله کرد. حدود دو ماه پس از آغاز جنگ، به جبهه‌های جنوب رفت و سمت هایی، چون ریاست ستاد قرارگاه کربلا را برعهده داشت.

کتاب به حضور علایی در طراحی و هدایت عملیات ها، از جمله والفجر ۸، و نقش نیروی دریایی سپاه در دفاع از تأسیسات نفتی ایران می‌پردازد. مؤلفان پیش از هر مصاحبه، اسناد موجود را بررسی کرده و به این ترتیب اثری مستند و معتبر از تاریخ دفاع مقدس ارائه کرده‌اند.